ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ
Η παρούσα είναι -πιθανώς- η τελευταία έκθεση πεπραγμένων της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (με δυο «Α»), η οποία θα καταργηθεί, εφόσον τελικά ψηφιστεί το σχέδιο νόμου (ΣΝ) με τίτλο «Μετονομασία Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών σε Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων - Τροποποίηση τίτλων του Βιβλίου IV του ν. 4412/2016», που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 30 Ιουνίου 2021.
Αποτελεί αυτονοήτως πρωτοβουλία της Πολιτείας η μορφή οργάνωσης του τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. Επιτρέψτε μου, παρά ταύτα, να σημειώσω τα ακόλουθα.
Στη δεκαετή -περίπου- λειτουργία της, και παρά τις σοβαρές αντιξοότητες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, αντιξοότητες που οδήγησαν και στην πρόωρη παραίτηση των δυο πρώτων Προέδρων της, η Αρχή μας ανταπεξήλθε με το παραπάνω στην αποστολή της. Υπήρξε, παρά ταύτα, θύμα της απροθυμίας ορισμένων να συμβιβαστούν με την ύπαρξη μιας ανεξάρτητης αρχής στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Ήδη από το 2016 και την εποχή της σύστασης Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τις Ανεξάρτητες Αρχές, συζητείτο η συγχώνευση της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. με τη νεοσύστατη -τότε- Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (Α.Ε.Π.Π.), και ενώ η τελευταία είχε μόλις συσταθεί ως χωριστή Αρχή, κατόπιν απόφασης της τότε Κυβέρνησης (άρ. 347 επ. ν. 4412/2016).
Με το ΣΝ, η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. και ο ιδρυτικός της νόμος 4013/2011 καταργούνται, ενώ οι αρμοδιότητες της καταργούμενης Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. μεταφέρονται -εν μέρει- στην Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΔΗΣΥ με ένα «Α»), με προφανή κίνδυνο την περαιτέρω συρρίκνωση και πιθανή μεταφορά τους σε άλλο φορέα ή Αρχή, όπως π.χ. οι σημαντικές γνωμοδοτικές ή/και ελεγκτικές της αρμοδιότητες (άρ. 2 παρ. 2 περ. γ’ & περ. ζ’ του ν. 4013/2011). Σιωπούντος του νόμου, η παράλειψη αναφοράς στην παράγραφο 1 του άρθρου 2 του νόμου, συνεπάγεται επαναφορά των συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων στα Υπουργεία και η επανάληψη του φαινομένου του πολυκερματισμού των ρυθμίσεων, που υποτίθεται θα αφήναμε οριστικά πίσω μας. Πράγματι, με το ΣΝ φαίνεται να τίθενται ήδη εκτός πεδίου αρμοδιότητας της Ενιαίας Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (με ένα «Α»), οι συμφωνίες πλαίσιο, τα δυναμικά συστήματα αγορών και οι συμβάσεις παραχώρησης δημοσίων έργων και υπηρεσιών κατά την έννοια του ν. 4413/2016 (κατ’ άρ. 2 παρ. 1 του ν. 4013/2011).
Μάλιστα, η ανωτέρω εξέλιξη αναφορικά με τις αρμοδιότητες της νέας Αρχής, καθίσταται και νομοτελειακά αναπόφευκτη, όταν, με το εγκεκριμένο από το Υπουργικό Συμβούλιο σχέδιο, εφόσον αυτό τελικά ψηφιστεί, ως έχει, προβλέπεται η κατάργηση των κενών -κατά τον χρόνο της «συγχώνευσης»- οργανικών θέσεων, και τη στιγμή κατά την οποία το ποσοστό κάλυψης των οργανικών θέσεων της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. σε Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό ανέρχεται πλέον, σήμερα, σε ποσοστό μόλις σαράντα τρία (43) τοις εκατό.
Επίσης, με το ΣΝ η νέα Αρχή ουσιαστικά τίθεται υπό τον Υπουργό Δικαιοσύνης, ο οποίος θα έχει την πρωτοβουλία για την κίνηση της διαδικασίας επιλογής-διορισμού του Προέδρου και των Αντιπροέδρων, θα προτείνει τα καταλληλότερα κατά σειρά πρόσωπα για επιλογή σε θέση Προέδρου ή Αντιπροέδρου και θα διορίζει τα μέλη της νέας Αρχής. Ο Υπουργός Ανάπτυξης θα περιορίζεται στο να προτείνει τον έναν εκ των έξι Αντιπροέδρων για τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (οι οριζόμενες στο άρ. 2 παρ. 2 του ν. 4013/2011). Καθίσταται ούτως σαφές, και εξ αυτών των προβλέψεων, ότι με το ΣΝ κατ’ ουσίαν χάνεται ο αναπτυξιακός χαρακτήρας της Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων που θα προκύψει μετά τη «συγχώνευση» (η ΕΑΔΗΣΥ με ένα «Α»).
Το έργο που έχει εν τέλει επιτελέσει η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όλα αυτά τα χρόνια, υπό όλως αντίξοες συνθήκες, υπό καθεστώς μνημονιακών-μεταμνημονιακών υποχρεώσεων, αλλά και συνθήκες εκτάκτου ανάγκης, δεν μπορεί να αποτυπωθεί στις ολίγες γραμμές του παρόντος. Όμως, το έργο αυτό έχει αναγνωρισθεί τόσο εντός, όσο και εκτός των τειχών, από τις περίπου τρεις χιλιάδες πεντακόσιες (3.500) αναθέτουσες αρχές και φορείς και από διεθνείς οργανισμούς (ΕΕ/ ΟΗΕ/ Ο.Ο.Σ.Α.). Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. υπήρξε πρωτοπόρος σε πολλούς τομείς, αλλά και πολλάκις παράδειγμα καλής πρακτικής και αναφοράς. Παραδείγματα αναρίθμητα, όπως, εντελώς ενδεικτικά, ο Κώδικας Δεοντολογίας μελών και προσωπικού (ήδη από το 2017), η πρωτοπόρος για κρατική Αρχή πλατφόρμα «whistleblowing» για την υποβολή ανώνυμων καταγγελιών και την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, η διαδικασία για την πιστοποίηση των ISO:9001 για το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας & 37001 κατά της Δωροδοκίας (anti-bribery), η Εθνική Βάση Δεδομένων Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Β.Δ.ΔΗ.ΣΥ.), οι δυο πρώτες ολοκληρωμένες Εθνικές Στρατηγικές Δημοσίων Συμβάσεων (2017-2020 & 2021-2025). Σε διεθνές επίπεδο, αναφέρονται εντελώς ενδεικτικά, η πρόσφατη αναφορά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο υπόδειγμα διακήρυξης με τη μέθοδο της μελέτης-κατασκευής για τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων, η έκθεση του Ο.Ο.Σ.Α. για τα μέτρα που ελήφθησαν από τις Αρχές των χωρών-μελών του Οργανισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας, όπου γίνεται εκτενής αναφορά στην Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. και στη δράση της για τη στήριξη των Υπηρεσιών του κράτους.
Το 2016, η ανάληψη των καθηκόντων μου στην Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. συνέπιπτε -μεταξύ άλλων- με την ψήφιση των ν. 4412-4413/2016 για τη μεταφορά των Ευρωπαϊκών Οδηγιών για τις δημόσιες συμβάσεις του 2014 στην ελληνική έννομη τάξη. Κατά την πενταετή μου θητεία κληθήκαμε, μαζί με το υψηλοτάτων προσόντων προσωπικό της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., να διαχειριστούμε δεκάδες τροποποιήσεις του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων, με προεξάρχουσες αυτές που εισήγαγαν οι ν. 4605, 4608, 4609, 4610/2019 και -προσφάτως- ο ν. 4782/2021, και από το 2019, τις καταλυτικές επιπτώσεις που επέφερε στο σύστημα των δημοσίων συμβάσεων η πανδημία του COVID-19, με απόλυτη -κατά γενική αποδοχή- επιτυχία.
Δεν γνωρίζω τί δεν πράξαμε ή τί θα μπορούσαμε να είχαμε πράξει, καθ’ όλη τη μέχρι σήμερα πορεία της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. (με δυο «Α»). Σίγουρα, αρκετά παραμένουν ακόμη σε εκκρεμότητα, όπως η ολοκλήρωση της Ε.Β.Δ.ΔΗ.ΣΥ., το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα, η μεθοδολογία ελέγχων, τα υπό πιστοποίηση ISO. Αναπόφευκτα, μια νέα υπερ-Α.Ε.Ε.Π. χωρίς πρωτίστως αναπτυξιακό προσανατολισμό δεν θα μπορέσει, στην πράξη, να αναλάβει να τα υλοποιήσει και, σε κάθε περίπτωση, η εγκριθείσα «συγχώνευση» κινδυνεύει να αφήσει για παρατεταμένη χρονική περίοδο αναθέτουσες αρχές και φορείς χωρίς υποστήριξη, την κρίσιμη -μάλιστα- για την υλοποίηση του ΕΣΠΑ ΙΙΙ και του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας περίοδο.
Το προσωπικό και τα στελέχη της Αρχής, πάντα προσηλωμένοι στην εκπλήρωση της Δημόσιας Υπηρεσίας, παραμένουμε αισιόδοξοι, και ευελπιστούμε το μέλλον να δικαιώσει τις μέχρις σήμερα επιλογές μας, γιατί η αγορά είναι αμείλικτη και οι κανόνες της απαράβατοι.
Ο Πρόεδρος
Γεώργιος Καταπόδης
Μπορείτε να δείτε το κείμενο της έκθεσης πεπραγμένων, εδώ.
