ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ.) αποτελεί το θεσμικό όργανο της Πολιτείας που στοχεύει στη διασφάλιση της εμπέδωσης των θεμελιωδών αρχών του ευρωπαϊκού δικαίου, αρχές που απορρέουν από τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), αρχές όπως της ίσης μεταχείρισης, της απαγόρευσης των διακρίσεων, της αμοιβαίας αναγνώρισης, της αναλογικότητας και της διαφάνειας των διαδικασιών.

Ως γνωστόν, από το 2016, με την ψήφιση και θέση σε ισχύ των νόμων 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» και 4413/2016 «Ανάθεση και εκτέλεση συμβάσεων παραχώρησης – Εναρμόνιση με την Οδηγία 2014/23/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014 σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης (EEL 94/1/28.3.2014) και άλλες διατάξεις», επήλθε ριζική μεταβολή στο νομικό-θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις δημόσιες συμβάσεις στη Χώρα, στο πλαίσιο προσπάθειας αποτύπωσης της επιλογής του εθνικού νομοθέτη να ρυθμίσει συνολικά, με ενιαίο, ομοιογενή, σύγχρονο και απλοποιημένο τρόπο τον δαιδαλώδη, πολυεπίπεδο και πολύπλοκο τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων.

Όλα αυτά τα χρόνια, η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, ως θεματοφύλακας των αρχών και του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων στη χώρα μας, καταφέρνει συντονισμένα, με τη σωστή καθοδήγηση, με επιμελώς σχεδιασμένες, συνεχείς και άοκνες προσπάθειες, να συμβάλλει στην κοινή προσπάθεια στήριξης της ορθής, ενιαίας και αποτελεσματικής εφαρμογής του ως άνω θεσμικού πλαισίου.

Ειδικότερα:

• Προάγει την Εθνική Στρατηγική στον τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων.
• Ασκεί δειγματοληπτικούς ελέγχους σε έγγραφες καταγγελίες σχετικά με παραβιάσεις του δικαίου των Δημοσίων Συμβάσεων.
• Γνωμοδοτεί για τη νομιμότητα κάθε διάταξης νόμου ή κανονιστικής πράξης που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις εκδίδοντας γνώμες σε σχέδια νόμων και προεδρικών διαταγμάτων και σύμφωνες γνώμες σε σχέδια κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης και επί αιτημάτων προσφυγής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης.
• Τηρεί την Εθνική Βάση Δεδομένων Δημοσίων Συμβάσεων, ως κεντρικό εργαλείο του μηχανισμού παρακολούθησης και εποπτείας του τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων.
• Υλοποιεί προγράμματα κατάρτισης των στελεχών του Δημοσίου σε θέματα Δημοσίων Συμβάσεων.
• Συντονίζει σταθερά και άμεσα την ενημέρωση και καθοδήγηση των αναθετουσών αρχών/ αναθετόντων φορέων, αλλά και των οικονομικών φορέων σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων με την έκδοση:
  • Πρότυπων τευχών και Υποδειγμάτων
  • Κατευθυντήριων Οδηγιών
  • Διευκρινιστικών εγγράφων
  • Τεχνικών Οδηγιών
  • Συμβουλών
  • Υποστηρικτικού υλικού
  • Συχνών ερωτήσεων απαντήσεων.

Για το 2019, από το σύνολο των ως άνω ενεργειών, θα ήθελα να ξεχωρίσω αυτές που είτε δικαίωσαν τις προσπάθειες μας, είτε επιβεβαίωσαν την ηγετική μας θέση στον χώρο των Δημοσίων Συμβάσεων, είτε, τέλος, απλά δεν είχαν την αναμενόμενη ανταπόκριση.

Α) Αρχικά, για την Εθνική Στρατηγική, επιβεβαιώθηκε ότι οι στόχοι της Ελλάδας για τις δημόσιες συμβάσεις, όπως αυτές αποτυπώνονται στην Εθνική Στρατηγική, είναι συμβατές με τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε ποσοστό άνω του 83%. Για δε τη νέα Εθνική Στρατηγική για την περίοδο 2021-2025, συγκροτείται σχετική ομάδα, απαρτιζόμενη από εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων υπουργείων και φορέων, λαμβάνοντας ούτως υπόψη τις κυβερνητικές πολιτικές και προτεραιότητες, τους εθνικούς αναπτυξιακούς στόχους και το διαμορφούμενο δημοσιονομικό περιβάλλον.

Β) Οι νέες Ευρωπαϊκές Οδηγίες (2014/24/ΕΕ, 2014/25/ΕΕ & 2014/23/ΕΕ) επιβεβαιώνουν τη στρατηγική σημασία των δημόσιων συμβάσεων, όχι μόνον για να εξασφαλιστεί ότι τα δημόσια κονδύλια δαπανώνται κατά τρόπο οικονομικά αποδοτικό, και ότι επιτυγχάνεται η βέλτιστη σχέση ποιότητας-τιμής για τον αγοραστή, δημόσιο φορέα, αλλά και για να επιτευχθούν οι επιμέρους στόχοι πολιτικής, ιδίως σε ό,τι αφορά στην καινοτομία, το περιβάλλον και την κοινωνική ένταξη. Για το 2019, η Αρχή προχώρησε μ.ά. στην έκδοση δύο (2) Τεχνικών Οδηγιών προσανατολισμένων, ειδικά, στην υποβοήθηση των αναθετουσών αρχών και των αναθετόντων φορέων κατά την προσφυγή τους στις δημόσιες συμβάσεις καινοτομίας, και τη συμπλήρωση σχετικών ερωτηματολογίων και διαβουλεύσεων με συναρμόδιος δημόσιους φορείς στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αντικείμενο τη συγκριτική αξιολόγηση των κρατών-μελών αναφορικά με το επίπεδο ενσωμάτωσης της καινοτομίας στο εθνικό σύστημα δημοσίων συμβάσεων.

Στο πλαίσιο της κοινωνικής διάστασης των δημοσίων συμβάσεων, έχει ήδη καταρτισθεί σχέδιο Τεχνικής Οδηγίας με θέμα: «Ζητήματα σχετικά με το απλοποιημένο καθεστώς ανάθεσης συμβάσεων κοινωνικών και άλλων ειδικών υπηρεσιών (“light regime”), κατά το Βιβλίο Ι του ν. 4412/2016», ενώ σε ό,τι αφορά στις πράσινες δημόσιες συμβάσεις, η Αρχή συμμετέχει, δια εκπροσώπων της, στην Διυπουργική Επιτροπή για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις.

Γ) Η συμμετοχή στις συναντήσεις εργασίας της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την επαγγελματοποίηση και την εν γένει κατάρτιση και πιστοποίηση του προσωπικού των αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου & Προστασίας Καταναλωτή και της Γενικής Γραμματείας Υποδομών.

Δ) Αυτό όμως που πραγματικά διέκρινε την Αρχή την προηγούμενη χρονιά, ήταν η προσπάθεια εξωστρέφειας της.

• Είτε μέσω ειδικών συνεργασιών με Διεθνείς Οργανισμούς και με την υπογραφή μνημονίων και πρωτοκόλλων συνεργασίας με φορείς εντός και εκτός Ελλάδος.
• Είτε διά συμμετοχής των στελεχών της, σε σειρά συναντήσεων στο πλαίσιο διεθνών ομάδων εργασίας, καθώς επίσης και στα διεθνή fora.
• Είτε με την εκλογή μας, για πρώτη φορά από συστάσεώς της, στο Προεδρείο της Ομάδας Εργασίας για τις Συμπράξεις Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα (WP-PPP) στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ως Συμπροέδρου της Ομάδας (co-Chair), ομού με τους εκπροσώπους των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας (αμφότερες χώρες μέλη του G-7).
• Είτε, τέλος, με τη διοργάνωση του Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου, με τίτλο «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ – Κρίσιμα θέματα και νεότερες εξελίξεις» που έλαβε χώρα το χρονικό διάστημα 21-23 Νοεμβρίου 2019, στην Αθήνα, σε συνεργασία με την Ένωση Διοικητικών Δικαστών και υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας. Συνέδριο που ομολογουμένως στέφθηκε με τεράστια επιτυχία, τόσο από πλευράς συμμετοχής, όσο και παραγωγής επιστημονικού έργου.

Αξίζει να τονισθεί ότι για ακόμη μία χρονιά το προσωπικό της Αρχής παρέμεινε αποδυναμωμένο και όλα τα παραπάνω έγιναν με ελάχιστο προσωπικό, και αφού το υπάρχον προσωπικό κλήθηκε για μια ακόμη φορά να υπερβάλει εαυτό. Πλέον, η ουσιαστική ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της Αρχής καθίσταται σαφές ότι παραμένει απολύτως επιτακτική, ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς της χρονιάς που διανύουμε, αλλά και μονόδρομος για την επίτευξη των στόχων μας.

Θα ήταν παράλληλα παράλειψη να μην αναφερθώ και σε δύο γεγονότα που συνέβησαν το 2019, και που θεωρώ ότι ανέκοψαν τη δυναμική που έχει αναπτύξει η Αρχή μας, καθώς επίσης αποδυνάμωσαν και τη λειτουργία του συστήματος Δημοσίων Συμβάσεων.

Το ένα ήταν η συνέχιση της έκδοσης νόμων και κανονιστικών πράξεων της Διοίκησης, που περιλαμβάνουν ρυθμίσεις δημοσίων συμβάσεων, χωρίς τη λήψη της προηγούμενης γνώμης της Αρχής, σε αντίθεση με τη σχετική ρητή πρόβλεψη του νόμου, όπως και η αποστολή νομοθετικών διατάξεων -ενίοτε σημαντικών- για την εκ μέρους της Αρχής διατύπωση απόψεων, με ιδιαίτερα σύντομες προς τούτο προθεσμίες. Άλλωστε, η γνωμοδοτική αρμοδιότητα της Αρχής ασκείται με γνώμονα τη δημιουργία και διατήρηση ενός διάφανους, συνεκτικού και αποτελεσματικού συστήματος δημοσίων Συμβάσεων, σύμφωνου με τις αρχές του πρωτογενούς και παράγωγου ενωσιακού δικαίου, και με βάση τις αρχές της καλής νομοθέτησης, όπως ρητά αναφέρεται στο νόμο 4622/2019 για το Επιτελικό Κράτος.

Το άλλο ήταν η μοναδική ευκαιρία που χάθηκε στο πλαίσιο της αναθεώρησης του άρθρου 101Α του Συντάγματος, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο από 25 Νοεμβρίου 2019 Ψήφισμα της Θ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων (Α’ 187/28.11.2019), με τη μη συμπερίληψη της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. μεταξύ των Ανεξαρτήτων Αρχών που προβλέπονται στις κατ’ ιδίαν διατάξεις του Συντάγματος, μιας και γνωρίζοντας τις παθογένειες του τομέα των Δημοσίων Συμβάσεων, η συνταγματική κατοχύρωση και ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., θα εγγυόταν, εν είδει εγγύησης θεσμού, τη διασφάλιση των θεμελιωδών αρχών της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης, του υγιούς ανταγωνισμού, καθώς και της χρηστής διαχείρισης και αξιοποίησης του δημοσίου χρήματος, γενικών αρχών του ενωσιακού αλλά και διοικητικού δικαίου, και συνεπώς των δημοσίων συμβάσεων. Για τους ανωτέρω λόγους, το αίτημα αυτό στηρίχθηκε ενεργά και από τον τεχνικό κόσμο της Χώρας.

Παρά τα όποια προβλήματα, εμείς συνεχίζουμε ακάθεκτοι.

Γεμάτοι διάθεση, ορμή και αποφασιστικότητα.

Με μοναδικό γνώμονα την προσφορά στη Χώρα και στους ανθρώπους της, γιατί δικαιούνται ένα καλύτερο αύριο κι εμείς δεσμευόμαστε να τους το παραδώσουμε.

Ο Πρόεδρος

Γεώργιος Καταπόδης

Μπορείτε να δείτε το κείμενο της έκθεσης πεπραγμένων, εδώ.